Prezydyum C. K. Dyrekcyi policyi
D. 4989/pr. Lwów, dnia 17. listopada 1915
Prezydyum c. K. Namiestnictwa!
Profesor Uniwersytetu lwowskiego dla historyi ruskiej Michał Hruszewski i jeden z najwybitniejszych przywódców ukrainskich umieścił w czasopisaśmie rosyjskiem «Riecz» z dnia 25. października 1915, enuncyacyę, w której broniąc się przeciw zarzutowi współdziałania przy utworzeniu legionu ukraińskiego w Galicyi przeciw Rosyi,uczynionym mu przed profesora peterburskiego Uniwersytetu Kułakowskiego zaznacza, że jego naczelnem dążeniem jest odrodzenie Rosyi przez jej wewnętrzne wzmocnienie zapomocą swobód, mających się przyznać narodowościom w jej obrębie żyjącym.
Hruszewski akcentuje, że na uniwersytecie lwowskim nie uprawiał agitacyi i że ani on, ani przedstawiciele ukrainizmu w Rosyi nie oświadczyli się za oryentacyą austryacką. Dalej zaznacza Hruszewski, że rozstrzygnięcie kwestyi ukraińskiej w Rosyi nie upatrywał odpadnięciem od niej ziem ukraińskich lecz unormowaniem tej kwestyi drogą prawodawcza za wspólnem porozumieniem społeczeństwa ukraińskiego i rosyjskiego przed udzielenie ziemiom ukraińskim autonomii w obrębie cesarstwa rosyjskiego. Enuncyacyę tę «Rieczi» ogłosił «Kuryer lwowski» w Nr. 427 z dnia 16 b. m., którego jeden egzemplarz dołączam z nadmienieniem, że Hruszewski już w czasie pokoju wraz z grupą młodzieży skupiającą się około jego osoby, pozostawał w opozycyi do ukraińskiego naczelnego komitetu i w czasopiśmie «Literaturno-naukowy Wistnyk» krytykował ostro politykę delegacyi ukraińskiej w parlamęncie i sejme. W czasie naprężenia w r. 1912, okazał się w «Literaturno-naukowym Wistnyku» szereg artykułów Hruszewskiego i innych, w których szczególnie ostrej krytyce poddano uchwałę t. z. zjazdu notablów ukraińskich z grudnia 1912, na którym na wypadek wojny z Rosyą wezwano naród ukraiński do walki z Rosyą u boku Austryi. Uchwała ta była przedmiotem krytyki z tego powodu, ponieważ miała być w ten sposób skonstruowaną, że wezwanie to mogło być rozumiene jako odnoszące się także do ukraińców rosyjskich. Skutkiem tego – o ile sobie dziś przypominam – pojawiło się w «Neue Freie Presse» sprostowanie, że uchwała ta dotyczy jedynie ukraińców galicyjskich.
Zaznaczam przytem, że Hruszewski w czasie wybuchu wojny bawił w Kijowie, Początkowo został przez władze rosyjskie uwięziony, lecz następnie wskutek wdania się wpływowych kół rosyjskich, które stwierdziły, że Hruszewski nie uprawiał agitacyi przeciw Rosyi, został wypuszczony na wolność.
Na powyższe informacye powolę sobie zwrócić uwagę Prezydyum c. k. Namiestnictwa.
C. r. Radca Rządu i Dyrektor Policyi:
Reinlender w. r.
Подано за рукописним варіантом. Див.: Державний архів Львівської області, ф. 26, оп. 5, спр. 510.